[👨‍🎓🇻🇳] Quy tắc cấu tạo từ trong tiếng Anh cơ bản

B. CÁC QUY TẮC CẤU TẠO TỪ TRONG TIẾNG ANH: CÁC LOẠI TỪ GHÉP

Bên cạnh các từ đơn, thì từ ghép tiếng Anh cũng là 1 phần kiến thức cơ bản và cốt lõi mà IELTS Top1Learn muốn hướng dẫn bạn học chuẩn nhất.

1. Các quy tắc cấu tạo từ trong tiếng Anh – Danh từ ghép

Các quy tắc thông thường nhất là sự ghép tự do hai danh từ với nhau để tạo thành danh từ mới gọi là danh từ ghép. Cách ghép tự do này có thể áp dụng đối với nhiều trường hợp và danh từ ghép có thể là hai từ hoặc một từ, đôi khi mang một nghĩa mới.

Phần lớn danh từ ghép được tạo thành bằng 3 cách sau:

👉 “toothbrush” (bàn chải đánh răng) – Danh từ này là sự kết hợp giữa “tooth” (răng) và “brush” (bàn chải).

👉 “bookstore” (cửa hàng sách) – Danh từ này là sự kết hợp giữa “book” (sách) và “store” (cửa hàng).

👉 “blackboard” (bảng đen) – Danh từ này là sự kết hợp giữa “black” (đen) và “board” (bảng).

• Verb + Noun: Đôi khi, danh từ ghép cũng có thể bao gồm một động từ và một danh từ. Ví dụ:

👉 “swimming pool” (bể bơi) – Danh từ này kết hợp “swimming” (bơi) và “pool” (bể).

❗❗ Lưu ý: Trong cấu tạo “danh từ + danh từ”, danh từ đi trước thường có dạng số ít nhưng cũng có trường hợp ở dạng số nhiều:

• A vegetable garden (vườn rau)
• An eye test (kiểm tra mắt)
• A sports shop (cửa hàng bán đồ thể thao)
• A goods train (tàu chở hàng)

Một số ít danh từ ghép có thể gồm ba từ hoặc nhiều hơn:

• Merry- go- round (trò chơi ngựa quay)
• Forget- me- not (hoa lưu li)
• Mother- in- law (mẹ chồng/ mẹ vợ)

Ví dụ một số danh từ ghép:

• A tennis club: câu lạc bộ quần vợt
• A telephone bill: hóa đơn điện thoại
• A train journey: chuyến đi bằng tàu hỏa
• Danh động từ + danh từ
• A swimming pool: hồ bơi
• A sleeping bag: túi ngủ
• Washing powder: bột giặt
• Tính từ + danh từ:
• A greenhouse: nhà kình
• A blackboard: bảng viết
• Quicksilver: thủy ngân
• A black sheep: kẻ hư hỏng

Từ ghép và quy tắc cấu tạo từ đơn giản

Các cách viết danh từ ghép trong tiếng Anh:

• Hai từ rời: book seller (người bán sách), dog trainer (người huấn luyện chó)
• Hai từ có gạch nối ở giữa: waste- bin (giỏ rác), living-room (phòng khách)
• Một từ duy nhất: watchmaker (thợ chế tạo đồng hồ), schoolchildren (học sinh), chairman (chủ tọa).

2. Các quy tắc cấu tạo từ trong tiếng Anh – Tính từ ghép

Tính từ ghép thường gồm hai hoặc nhiều từ kết hợp với nhau và được dùng như một từ duy nhất. Tính từ ghép có thể được viết thành:

Một từ duy nhất:

• Life + long -> lifelong (cả đời)
• Home + sick -> homesick (nhớ nhà)

Hai từ có dấu gạch nối ở giữa:

• After + school -> after- school (sau giờ học)
• Back + up ->back-up/backup (giúp đỡ, phòng hờ)

Nhiều từ có dấu gạch nối ở giữa

• A two-hour-long test (bài kiểm tra kéo dài hai giờ)
• A ten-year-old-boy (cậu bé lên mười)

Tính từ ghép có thể được tạo thành bởi danh từ + tính từ:

• Duty-free (miễn thuế) noteworthy (đáng chú ý)
• Nationwide (khắp nước) blood-thirsty (khát máu)

Tính từ ghép có thể được tạo thành bởi danh từ + phân từ:

• Handmade (làm bằng tay) time-consuming (tốn thời gian)
• Breath- taking (đáng kinh ngạc) heart- broken (đau khổ)

Tính từ ghép có thể được tạo thành bởi trạng từ + phân từ:

• ill- equipped (trang bị kém) outspoken (thẳng thắn)
• well- behaved (lễ phép) high- sounding (huyên hoang)

Tính từ ghép có thể được tạo thành bởi tính từ + phân từ:

• Good-looking (xinh xắn) easy-going (thoải mái)
• Beautiful-sounding (nghe hay) middle-ranking (bậc trung)

Tính từ ghép có thể được tạo thành bởi tính từ+ danh từ kết hợp với tận cùng –ed:

• old-fashioned (lỗi thời) absent –minded (đãng trí)
• fair-skinned (da trắng) artistic- minded (có óc thẩm mỹ)

C. CÁC QUY TẮC CẤU TẠO TỪ TRONG TIẾNG ANH – THAY ĐỔI PHỤ TỐ

Trong tiếng Anh, một từ có thể được tạo thành bằng cách thêm phụ tố (affixation) vào gốc từ. Phụ tố bao gồm tiền tố (prefixes) và hậu tố (suffixes). Đúng như tên gọi, tiền tố thêm vào đầu của từ gốc và hậu tố sẽ được thêm vào cuối từ gốc, từ đó ta có cách cấu tạo một hình thái từ mới rất phổ biến trong tiếng Anh.

Hậu tố tạo động từ:

• -ize (or -ise): “modern” (tính từ) -> “modernize” (động từ) – cải thiện, hiện đại hóa.
• -en: “soft” (tính từ) -> “soften” (động từ) – làm mềm.
• -ify: “beauty” (danh từ) -> “beautify” (động từ) – làm đẹp.
• -ate: “real” (tính từ) -> “reality” (danh từ) -> “realize” (động từ) – nhận ra, thực hiện.
• -ize: “public” (tính từ) -> “publicize” (động từ) – công khai, công bố.

Tiền tố phủ định của tính từ:

• im- (đứng trước tính từ bắt đầu m hoặc p) – Immature, impatient
• ir- (đứng trước tính từ bắt đầu r) – Irreplaceable. irregular
• il- (đứng trước tính từ bắt đầu l)
• Illegal, illegible, illiterate
• in – Inconvenient, inedible
• dis – Disloyal, dissimilar
• un – Uncomfortable, unsuccessful

Lưu ý: Đối với các tiền tố in-, im-, ngoài ý nghĩa phủ định chúng còn mang nghĩa ‘bên trong; vào trong”.

Ví dụ: internal, income, import..

Các tiền tố un- và dis- còn được dùng để thành lập từ trái nghĩa của động từ: tie/untie, appear/disappear..hoặc đảo ngược hành động hành động của động từ: disbelieve, disconnect, dislike, disqualify, unbend, undo, undress, unfold, unload, unlock, unwrap..

Ngoài ra ra còn có tiền tố phủ định de- và non: decentralize, nonsense…

Hậu tố tính từ:

• y: bushy, dirty, hairy…
• ic: atomic, economic, poetic
• al: cultural, agricultural, environmental
• ical: biological, grammatical
• ful: painful, hopeful, careful
• less: painless, hopeless, careless
• able: loveable, washable, breakable
• ive: productive, active
• ous: poisonous, outrageous

Hậu tố tạo danh từ: